De codelaag van een PDF is ‘gewoon’ een lijst, met grote betekenis voor iedereen die documenten leest met hulpsoftware

Het gaat om een goede codelaag

Een PDF is toegankelijk met een goede codelaag. De codelaag is een lijst. Niet meer dan dat. Echt? Jazeker. Het is namelijk een lijst met Engelse codes die ook wel ‘tags’ worden genoemd. 

Zo heeft een alinea een P-tag (paragraph). Een kop heeft een H-tag (heading) met een cijfer erachter. Ook zijn er nog Table-tags, Link-tags, L-tags (lijst).

Deze codelaag geeft structuur aan het document. Bijvoorbeeld de H-tag gecombineerd met een cijfer, gaat over het niveau van die kop. De eerste kop van een kort document of van een hoofdstuk in een langer document is een H1. De kopjes die onder die H1 vallen zijn H2’s. Zo gaat dat verder tot aan H6. 

Een PDF moet je kunnen zien én horen

Je ziet die lijst – de codelaag – alleen met software zoals Acrobat-Pro of de gratis PAC2024. De gemiddelde gebruiker merkt dit niet op. Maar maak je voor het lezen van documenten gebruik van hulpsoftware, zoals een screenreader, dan kun je de inhoud van de codelaag ook horen. Een screenreader gebruik je om dingen voor te laten lezen en om je computer te bedienen als je slechtziend of blind bent. Je kunt er ook snel mee navigeren, bijvoorbeeld van kop naar kop of binnen een tabel of lijst. Mits die lijst met tags goed is opgebouwd, anders werkt dat voorlezen niet goed.

Tags verbinden met zichtbare inhoud

De screenreader leest de tekst voor die in de tags staan. Daarom moeten de tags op de achtergrond altijd goed verbonden zijn met een stukje informatie dat je kunt zien in die PDF. In een P-tag staat bijvoorbeeld exact dezelfde tekst als in de zichtbare alinea waarmee deze verbonden is. Soms is het wat ingewikkelder. In een tabel (Table-tag) staat een lijst met TR-tags (de rijen). In elke TR-tag staat een lijstje met TH-tags of TD-tags (kopcellen of gewone cellen). Al die tags zijn verbonden met het juiste stukje van die tabel. Dus met een enkele cel of met de hele rij of tabel. Altijd met exact dezelfde tekst in de TH- of TD-tag als de tekst die je ziet in de cellen van de tabel.

Van Word naar toegankelijke PDF

Je kunt in Word van jouw document een toegankelijke PDF maken. Dat doe je door de stijlen die Word aanbiedt te gebruiken voor de opmaak van je tekst. Dus een Kop1-stijl als je wilt dat het later bij het omzetten naar een PDF een H1 wordt en een alinea-stijl voor je latere P-tag.

Als je een kop alleen maar vet maakt in het Word-document, dan wordt hij niet als officiële kop in de lijst met tags in de codelaag opgenomen. En dat betekent dat gebruikers van een screenreader niet horen dat het een kop is. Hierdoor wordt een document al snel onleesbaar voor deze groep gebruikers.

Maak het jezelf gemakkelijk met de Word stijlen

Je kunt de codelaag aanmaken door bij het opslaan van het document als PDF wat dingen aan te vinken. Maar… het werkt pas echt goed als je met de stijlen je document goed ingesteld hebt. Sleutel dus zo min mogelijk achteraf aan de codelaag. Maak het jezelf gemakkelijk door te werken met de standaard stijlen – of eigen gemaakte stijlen – in Word. Ze staan voor je klaar. Zo gemakkelijk is het. Het artikel 'Bespaar tijd met het gebruik van stijlen in Word' gaat hier dieper op in. En het scheelt je achteraf veel gesleutel aan de PDF.

Aan de slag met toegankelijkheid voor meer bereik

Met een toegankelijk document bereikt jouw informatie nog meer mensen. We  delen deze kennis graag met jou. We streven ernaar dat iedereen zijn steentje bij kan dragen, zodat Nederland stap voor stap een stuk toegankelijker wordt.