Van Gogh Museum krijgt een voelmaquette

Case

Het Van Gogh Museum in Amsterdam beheert met ruim 200 schilderijen, zo’n 500 tekeningen en bijna alle brieven de grootste verzameling werken van Vincent van Gogh ter wereld. Daarnaast toont het museum ook werk van Van Gogh’s tijdgenoten en kunstenaars die zich door hem lieten inspireren.Het museum bevindt zich aan het Museumplein in Amsterdam en bestaat uit twee gebouwen. Dit maakt de wayfinding in het soms museum lastig. Wayfinding is een Engels woord en betekent navigeren of de weg vinden. Het omvat alle manieren waarop mensen zich in de fysieke ruimte oriënteren en van plaats naar plaats navigeren.

Doel

Om hun diensten beter aan te laten sluiten bij de bezoekers wilde het Van Gogh Museum een oplossing vinden voor de lastige wayfinding van de museumgebouw zelf. Eén van de oplossingen werd een voelbare maquette. Een voelbare maquette is een driedimensionaal model op schaal. Het geeft overzicht voor iedere bezoeker en draagt bij aan een beter inzicht in het gebouw. Het ontwikkelen van de voelmaquette is de eerste stap voor het werkelijk verbeteren van de navigatie binnen het museum. Dankzij de steun van het Bartiméus Fonds is met Accessibility gewerkt aan een goede oplossing.

Vertrekpunt

Samen met de projectleider van het museum werd een focusgroep opgezet. Deze focusgroep bestond uit mensen met een visuele beperking die feedback gaven en zelf de toegankelijkheidsaspecten konden testen. Aan hen werd gevraagd wat ze nodig hadden voor een goede wayfinding in het museum. Ook werd gevraagd naar hun wensen voor een voelbare maquette.

Uit deze gesprekken kwam duidelijk naar voren dat blinde en slechtziende mensen behoefte hebben aan overzicht. Waar op het Museumplein staat bijvoorbeeld het gebouw van het Van Gogh Museum ten opzichte van het Rijksmuseum of het Stedelijk Museum? Waar stap je de tram uit en kom je binnen?

Daarnaast was er ook behoefte aan inzicht. Van buiten ziet het Van Gogh Museum eruit als twee verschillende gebouwen, maar van binnen zijn zij onder de grond met elkaar verbonden.

Uitdagingen

Uit de gesprekken met de focusgroep is vanuit de doelgroep een programma van eisen opgesteld. Ook het Van Gogh Museum had een programma van eisen gemaakt. Zo kwam bijvoorbeeld naar voren dat de voelmaquette goed brandwerend en verplaatsbaar moest zijn. Daarnaast moest de maquette goed te onderhouden zijn.

Bij het maken van een voelmaquette is het belangrijk te bepalen welke informatie je moet gaan tonen. Als je bijvoorbeeld de lagen van het museum boven elkaar maakt, kan dat problemen opleveren om met je hand overal bij te kunnen. Daarnaast moet de bovenkant van de maquette zodanig zijn dat die ook te voelen en te zien is voor mensen die gebruik maken van een rolstoel. Bovendien moest de maquette in een bepaalde lift passen om deze te kunnen vervoeren.

Een andere uitdaging voor het ontwerp van een voelmaquette is het gebruik van actuele bouwtekeningen. Een ontwerp kan na verloop van tijd nog wel eens veranderen. Soms worden bijvoorbeeld deuren aangepast of de positie van te gebruiken liften verplaatst. Dit vormt een uitdaging bij het ontwerpen van een realistische en tijdloze maquette.

Oplossing

Om tot een goed ontwerp van de voelmaquette te komen werden er een aantal testfases opgezet:

Allereerst werd de ervaring van de testers ten aanzien van de buitenkant van het museum in beeld gebracht. Met deze input werd bepaald wat wel of niet op de maquette aangegeven moest worden. Er is bijvoorbeeld gekozen om de buitenkant van de gebouwen die naast het Van Gogh Museum staan in abstracte vorm weer te geven. Voor beide Van Gogh Museum gebouwen zijn details als trappen en ramen juist wel meegenomen.
Ook werd de binnenkant van het museum getest om te bepalen welke elementen in het gebouw belangrijk zijn voor de ervaring. Er is bijvoorbeeld gekozen om alleen publiek toegankelijke ruimtes op te nemen in de maquette.

De informatie van de ruimtes werd op verschillende manieren visueel getoond of voelbaar gemaakt. Zo werd er gewerkt met kleur, textuur, voelbare iconen en braille. De oppervlaktes waar zich de sanitaire ruimtes bevinden hebben bijvoorbeeld een blauwe kleur, een voelbare golfstructuur, en zijn herkenbaar en voelbaar door het gebruik van een toilet icoon. Bij het testen kwam daarbij naar voren dat braille op de maquette zelf gewenst was, zodat blinde bezoekers niet steeds via de legenda naar de uitleg hoefden te zoeken.
De gebruikte kleuren zijn op een losse laag op de maquette geplaatst. Men kan dit vervolgens gemakkelijk aanpassen indien een bepaalde functie van een plek verandert. Dit komt de flexibiliteit ten goede.

Het is uiteindelijk een maquette geworden die goed overzicht geeft aan alle bezoekers en heeft dan ook een mooie plaats in de hal van het museum gekregen.

En nu...

Om je weg te kunnen vinden is wayfinding belangrijk, en een voelmaquette is daarvoor een van de oplossingsmogelijkheden. Het Van Gogh Museum wil daarom naast de voelmaquette ook het gebruik van meeneembare voelplattegronden gaan testen. Een voelplattegrond is een reliëfkaart die overzicht geeft van een fysieke omgeving. Uit de focusgroep kwam naar voren dat het voor veel bezoekers prettig is om de locatie te weten van de meest populaire schilderijen van het museum, zoals het beroemde schilderij Zonnebloemen. Deze locaties zullen meegenomen worden in de voelplattegronden. Het Van Gogh Museum gaat de komende tijd verder met het verbeteren van de bewegwijzering in de gebouwen. Dit wordt door andere partijen uitgevoerd.

"Het Van Gogh Museum wil graag toegankelijk zijn voor iedereen. Het aanbieden van een voelmaquette, die alle bezoekers maar in het bijzonder blinde en slechtziende bezoekers kan helpen tijdens hun bezoek, is daarin een belangrijke stap. We zijn dan ook erg blij dat we dankzij de steun en expertise van Bartiméus Fonds en Stichting Accessibility, in samenwerking met de doelgroep, het museum toegankelijker hebben kunnen maken. We blijven ons de komende jaren inzetten om hierin te blijven groeien." aldus Mirjam Eikelenboom, educator bij het Van Gogh Museum en projectleider tijdens dit traject.