Hoe maak je een grafiek toegankelijk?

Wettelijke voorschriften

De wet verplicht overheidsorganisaties hun websites toegankelijk te maken voor iedereen. Dat geldt ook voor grafieken, diagrammen en infographics. Het doel is uiteindelijk om alle bezoekers toegang te geven tot de informatie die je als organisatie met de betreffende website en webpagina wilt overbrengen.

Stel de vraag van de gebruiker

De kernvraag bij het toegankelijk maken van grafieken is: wat wil de web- of app-gebruiker op deze pagina weten? Het antwoord op die vraag wijst de weg naar een goed tekstueel alternatief voor de getoonde grafiek. Bij een ingewikkelde grafiek kun je vaak het beste een samenvatting bieden met de voor de gebruiker meest essentiële informatie. Bij een eenvoudige grafiek kun je de content beschrijven. In beide gevallen kun je focussen op trends, stijgende of dalende bewegingen, extremen, de loop van de ene lijn ten opzichte van de andere, frequentie; vergeet daarbij niet de gebruikte eenheden te noemen. Een andere optie is om de informatie van de grafiek via een tabel aanbieden.

Tabel aanbieden

Grafieken zijn doorgaans samengesteld op basis van databases of tabellen, en tabellen zijn gemakkelijk toegankelijk te maken. Selecteer daarom de meest relevante tabellen voor de gebruiker en bied deze toegankelijk aan. In het artikel 'Hoe maak je een datatabel toegankelijk' (zie onder) lees je hoe je dit kunt doen. Een andere optie is om zo'n tabel aan te bieden als een download, in een format dat mensen kunnen inlezen in een veelgebruikt programma als Excel. Via de link onder dit artikel zie je hoe het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) dit doet.

Skiplink aanbieden

Met een skiplink kunnen webbezoekers bepaalde content op de pagina overslaan. Zo kunnen ze bijvoorbeeld een ontoegankelijke grafiek omzeilen. Meer informatie hierover vind je in het artikel 'Skiplinks inzetten voor optimale navigatie'.

De grafiek zelf

Daarnaast kun je de grafiek zelf natuurlijk zo goed mogelijk toegankelijk maken. Dat is heel nuttig voor onder meer slechtzienden, kleurenblinden en senioren. Zorg bijvoorbeeld dat de contrasten tussen de gebruikte kleuren voldoende zijn. Zet in een taartdiagram een lijn rondom elke taartpunt. Plaats het bijbehorende cijfer in de taartpunt en niet erbuiten, en plaats het cijfer als tekst op de juiste taartpunt. Zo zorg je ervoor dat duidelijk is welke betekenis aan dit cijfer gekoppeld is. Voeg in staafdiagrammen aan cijfers het correcte label (categorie) toe, zodat de lezer weet waar het cijfer bijhoort. Gebruik in een lijngrafiek per lijn kleine figuurtjes in plaats van punten op een lijn, zodat de loop van de lijn goed te herkennen is. Een handige check is: denk de kleur weg, en snap je de grafiek dan nog steeds? Tot slot: zet geen tekst in de afbeelding, maar altijd bovenop de afbeelding in een aparte laag van de grafiek. Zo is hij leesbaar voor voorleessoftware. 

Bedienbaar met toetsenbord

De belangrijkste regel voor het toegankelijk maken van grafieken: Zorg ervoor dat de webgebruiker bij grafieken álle informatie die met de muis is op te vragen óók met toetsenbord en via touchscreen kan opvragen. Dit is niet moeilijk om te doen - en buitengewoon belangrijk voor mensen met een visuele of motorische beperking. 

Interactieve grafieken

Sommige online grafieken zijn interactief. Gebruikers kunnen bijvoorbeeld inzoomen en naar specifieke informatie zoeken. Als inzoomen mogelijk is, zorg er dan voor dat er altijd een horizontale en verticale scrollbalk in beeld blijft, zodat de gebruiker uit de grafiek kan komen. Als gebruikers naar specifieke informatie kunnen zoeken, zorg dan dat de bezoeker een goede instructie krijgt voor het invoeren van zijn of haar zoekvraag. Geef bij een foutieve invoer een duidelijke foutmelding en bruikbare suggesties. Als het gaat om grafieken met animaties, zorg dan dat de webgebruiker de animatie kan stoppen, pauzeren, doorgaan of opnieuw afspelen. Als de grafiek geluid heeft, breng dat dan ook in beeld voor gebruikers met een auditieve beperking.